Võ Văn Tuấn – Nai thiện chí
Điều I trong Hiến chương của Tổ chức Phong trào Hướng đạo Thế giới (WOSM), mục đích của Phong trào Hướng đạo đã được tóm lược như sau:
“Mục đích của Phong trào Hướng đạo là góp phần đến sự phát triển của thanh thiếu niên phát huy toàn vẹn các khả năng về thể chất, trí tuệ, cảm xúc, tính xã hội và tinh thần, trên cương vị cá nhân, trên cương vị công dân có tinh thần trách nhiệm và trên cương vị thành viên các cộng đồng địa phương, quốc gia và quốc tế”
Phong trào Hướng đạo đã nhìn nhận có năm lĩnh vực phát triển tác động qua lại để giáo dục trẻ và thêm một lĩnh vực nữa là phát triển tính cách (Character development) – thành sáu lĩnh vực của một tổng thể nhân cách- Phát triển tính cách được thêm vào với một cấp độ khác. Nó là chiều kích về bản sắc và ý chí cá nhân, kết hợp tất cả các lĩnh vực khác trong quá trình phát triển cá nhân. Nếu không có chiều kích về tính cách, cá nhân không thể thể hiện được chính sự phát triển của mình.
Cũng cần biết rõ thêm, Điều I trong bản Hiến chương tu chính năm 1977 chỉ nói đến bốn lĩnh vực phát triển là Thể chất, Trí tuệ, Xã hội và Tinh thần. Dựa vào những nghiên cứu mới về tâm lý học, bản tu chính Hiến chương năm 2008 đã bổ sung thêm một lĩnh vực là Phát triển cảm xúc (Emotional development). Điều này không có nghĩa là lệch hướng với đề xuất ban đầu của Người Sáng lập, vì trong các tác phẩm của mình, ông thường nhấn mạnh đến các khái niệm về hạnh phúc và “khả năng hưởng thụ” cũng như sự thể hiện bản thân. Lĩnh vực cảm xúc là điều cần thiết cho một cá nhân hạnh phúc, nhìn chung phần nào đã bị bỏ qua trong các chương trình sinh hoạt Hướng đạo và nên được quan tâm. Lĩnh vực phát triển cảm xúc gần đây đã được đề cập nhiều trong các tài liệu giáo dục của WOSM.
Các lĩnh vực phát triển không được xem xét các yếu tố một cách riêng lẻ mà chúng tương quan với nhau và hình thành một tổng thể chính là nhân cách. Khi nhân cách phát triển, sáu lĩnh vực tương tác lẫn nhau, chúng chỉ có thể được mô tả chính xác từ những khía cạnh khác. Cơ thể có vẻ là gốc của mọi thứ khác: Cảm xúc, trí tuệ và xã hội. Thông qua các giác quan và cơ thể mà người ta khám phá thế giới và giao tiếp với những người khác. Tuy nhiên, phát triển thể chất lại tự nó bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và các mối quan hệ xã hội. Chiều kích tâm linh lại liên quan đến ý nghĩa của cuộc sống. Nó không thể phát triển một cách độc lập từ mối quan hệ của người này với người khác và với chính mình; nó được dựa trên tính hòa đồng, hiều biết và cảm xúc. Cuối cùng, tính cách là chiều kích hợp nhất con người và tạo nên cá tính của mình.
Sẽ là một sai lầm nghiêm trọng để xem xét mỗi lĩnh vực phát triển một cách độc lập từ những người khác. Nhân cách con người không thể bị cắt từng lát. Ngược lại, mục đích của giáo dục là để giúp trẻ con và sau đó giới trẻ dần dần xây dựng một bản sắc và phát triển quyền tự chủ của mình, nói cách khác là khả năng hợp nhất tất cả các chiều kích của riêng mình vào một kế hoạch đời sống chặt chẽ. Chính vì lý do này mà Baden Powell đặt rất nhiều sự nhấn mạnh vào việc phát triển của tính cách.
Nó sẽ cần thiết để rút ra kết luận từ điều này khi chúng ta giải quyết các mục tiêu giáo dục. Chúng ta có thể xác định một mục tiêu giáo dục nhằm vào một lĩnh vực phát triển chính, nhưng trong thực tế nó ràng buộc để có tác động lên các lĩnh vực khác. Chúng ta không thể chọn chỉ phát triển cơ thể, tính cách hoặc bản tính xã hội của mình. Bất cứ lĩnh vực nào được nhắm đến, nhân cách như một tổng thể sẽ bị ảnh hưởng.
Trong phạm vi bài này, qua tác động của các lĩnh vực tương quan, người viết chỉ xin được đề cập thêm về lãnh vực phát triển năng lực cảm xúc trong sinh hoạt Hướng đạo. Đây chính là lĩnh vực đang được xã hội quan tâm (chỉ số EQ, được đánh giá là một chỉ số cần thiết cho những người thành công)
Cảm xúc là một sự kiện xảy ra có ý thức chủ quan, đặc trưng chủ yếu qua:
• Biểu hiện tâm sinh lý
• Phản ứng sinh lý
• Các trạng thái tinh thần
Chúng ta giúp trẻ phát triển năng lực cảm xúc có nghĩa là giúp trẻ khả năng để xác định, đánh giá và kiểm soát được cảm xúc của chính mình và của những người khác.
Có bốn chiều kích về năng lực cảm xúc:
• Nhận thức cảm xúc: Là khả năng phát hiện và giải mã những cảm xúc trên khuôn mặt, hình ảnh, giọng nói…bao gồm cả khả năng nhận biết cảm xúc của chính mình.
• Sử dụng cảm xúc: Là khả năng khai thác cảm xúc, tạo thuận lợi cho các hành động nhận thức khác nhau, chẳng hạn như suy nghĩ và giải quyết vấn đề.
• Thông hiểu cảm xúc: Là khả năng hiểu được ngôn ngữ của cảm xúc
• Quản lý cảm xúc: Là khả năng điều chỉnh được cảm xúc của chính mình và của người khác, vì vậy có thể kiểm soát được cảm xúc ngay cả với những người bi quan, tiêu cực để đạt được mục đích hướng đến.
Để phát triển năng lực cảm xúc của trẻ, luôn lấy Lời Hứa và Luật Hướng đạo làm nền tảng, vận dụng Phương pháp Hướng đạo trong mọi hoạt động của trẻ (Cắm trại, Thám du, Họp Đoàn, Đội, Trò chơi, Giờ tinh thần, các hoạt động giúp ích cộng đồng…), luôn quan sát, hỗ trợ trẻ nhằm đạt được các mục tiêu giáo dục về phát triển năng lực cảm xúc:
1. Có thể nhận biết và chấp nhận cảm xúc của mình và hiểu được nguyên nhân, các ảnh hưởng lên người khác
2. Có thể biểu đạt những cảm xúc khác nhau qua các kỹ thuật sáng tạo như âm nhạc, khiêu vũ, hội họa, thơ, đóng kịch…
3. Ứng xử quả quyết và có thái độ trìu mến với người khác mà không bị ức chế hoặc gây hấn, tôn trọng sự toàn vẹn của mình và của người khác.
4. Chấp nhận và tôn trọng bản năng về giới tính của mình và của người khác như một sự biểu lộ tình cảm.
5. Có thể hiểu rõ giá trị những điều tốt đẹp của đời sống để bù đắp cho những khó khăn và duy trì một trạng thái cảm xúc cân bằng và hạnh phúc.
Là vai trò người lớn trong Phong trào, để giúp các em phát triển toàn vẹn các năng lực của bản thân theo đúng mục đích của Phong trào Hướng đạo, đòi hỏi mỗi một người trong chúng ta cần tự nhận thức, rèn luyện theo các tiêu chí đã đề ra cho trẻ để chính mình nêu gương và chắc chắn sẽ đạt được thành công, hạnh phúc trong cuộc sống.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét