Tập san VỮNG TIẾN: HÀNH TRÌNH TÂM LINH

Lâm Vinh

Nhìn các em Kha sinh chăm chú tìm hiểu nền văn hoá Champa qua các cổ vật trưng bày trong Viện cổ Chàm Đà Nẵng, Ban huynh trưởng thật sự xúc động, và nhận thấy chương trình Hành trình Khám phá Di sản 2020 (The Amazing Race 2020) có dấu hiệu thành công ngoài sức mong đợi.

Viếng thăm Bảo tàng Chàm chỉ là bước khởi đầu trong chuyến hành trình tìm hiểu về cội nguồn tâm linh của một dân tộc bi hùng. Tín ngưỡng tâm linh luôn là một trong những nguyên lý cơ bản nhất của Phong trào Hướng đạo. Và, mục đích của chuyến hành trình này chính là Thánh địa Mỹ Sơn, cách Đà Nẵng hơn 60km về hướng tây-nam.

Tập trung từ rất sớm trước Nhà Bảo tàng Nghệ thuật Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, các em thuộc hai Kha đoàn Bắc Bình Vương và Sơn Trà làm các nghi thức đặc trưng ngành mình, rồi tranh thủ quàng khăn cho một Tân Kha. Sau đó, tất cả vào tham quan Bảo tàng để làm vốn liếng trước khi đăng trình.

Đến Mỹ Sơn đúng 9h00, sau lễ chào cờ, các em được phân thành nhiều toán để thực hiện các trò chơi vượt trạm. Trò chơi vượt trạm là một trong những kỹ năng đặc trưng của ngành Kha. Lần này các em sẽ được thử thách như tìm hiểu và thuyết minh lại lịch sử nền văn hoá Champa, tìm hiểu cấu trúc quần thể di tích Mỹ Sơn và việc bảo tồn để bảo lưu văn hoá di sản…Đặc biệt, các em đã được xem một show diễn ca múa nghệ thuật Chăm truyền thống, rất ấn tượng và thật sự đặc sắc ngay tại nơi đây.

Suốt dải đất dài dọc miền Trung nước ta, một thời từng được hùng cứ bởi một vương quốc Champa hùng mạnh, khởi đầu từ TK2 với tên gọi là nước Lâm Ấp. Vương quốc Champa lúc đó chịu ảnh hưởng sâu đậm nền văn minh Ấn Độ với hai tôn giáo chính là Ấn Độ Giáo và Bà La Môn. Do đó, những di tích lịch sử của họ còn tồn tại đến ngày nay từ Quảng Nam đến Bình Thuận đều có cấu trúc độc đáo kiểu Ấn Độ. Đặc biệt, quần thể Di tích tháp Mỹ Sơn tại Quảng Nam là một trung tâm đền đài chính của Ấn Độ Giáo thuộc khu vực Đông Nam Á, đã được UNESCO công nhận là Di Sản Văn Hoá Nhân Loại vào năm 1999.

Thánh địa Mỹ Sơn, diện tích khoảng 2 cây số vuông, nằm lọt thỏm giữa một thung lũng huyền bí với địa hình kỳ lạ, chung quanh được bao bọc bởi nhiều núi đồi hùng vỹ. Nơi đây từng bị lãng quên hàng trăm năm, mãi đến cuối TK19 mới được người Pháp tình cờ phát hiện, khai quật, khảo cổ và bảo tồn. Năm 1989, lại được kiến trúc sư Kazimier Kwiatbouski người Ba Lan, cất công lặn lội từ Châu Âu sang VN nghiên cứu, đồng thời vận động quốc tế hỗ trợ. Ông là người có sứ mệnh giải cứu những gì còn sót lại của nền văn hoá Champa cho thế hệ tương lai sau này.

Vương quốc Champa, qua những giai đoạn thăng trầm của lịch sử, cứ bị thâu hẹp và lùi dần về phương Nam. Đến giữa TK19 thì hoàn toàn bị biến mất trên bản đồ thế giới. Người Champa, hay còn gọi là người Chàm hoặc người Chiêm Thành, nay đã là người Việt thuộc dân tộc thiểu số. Quá trình bị đồng hoá của họ thật đau thương, nhưng lại mở ra một hạnh vận mới cho dân tộc Việt.

Kể từ khi có mối giao duyên kỳ lạ giữa vua Chế Mân và Huyền Trân Công Chúa, với sính lễ là hai Châu Ô và Châu Rí, Kinh đô người Chăm lại một lần nữa lùi từ Trà Kiệu (Quảng Nam) về Đồ Bàn (Bình Định). Trước khi ra đi, họ đã cho chôn lấp kinh thành Trà Kiệu, cũng như không quên “phù phép” để ẩn dấu toàn thể khu tâm linh Mỹ Sơn hòng tránh khỏi ánh mắt tò mò của người trần. Phải chăng, chính sự ruồng bỏ đành đoạn nơi thờ phụng thiêng liêng của các thần linh, cũng như tổ tiên các vương triều nhiều đời trước, nên hậu quả thế hệ con cháu của họ phải trả giá đắt cho ngày hôm nay.

Kết thúc một ngày thám du, trên đường về, ngồi trên xe mỗi người mỗi cảm xúc khác nhau. Nhìn khuôn mặt các em, tất cả như toát lên sự sinh động, phấn khởi của sức trẻ. Riêng các Trưởng ai cũng có đôi điều trăn trở … như lắng đọng một chút cảm khái, một chút bồi hồi xúc động. Còn đâu đó những cụm tháp như xiêu, như vẹo, cùng những ngổn ngang phế tích do thời cuộc để lại. Cho nên, Thánh địa Mỹ Sơn phải cần rất nhiều thời gian để khôi phục dấu ấn huy hoàng xưa. Nhiều kiến trúc sư quốc tế thật sự kinh ngạc, cũng như khoa học hiện tại cũng chưa lý giải được bí mật của chất kết dính trên những tháp này. Biết đâu, nó đã được sáng tạo bởi bàn tay mầu nhiệm của đấng tối cao.